Roblox' Westerbork-simulatie

Landgenoten… Het land is in rep en roer. Er is een schandaal, een controverse, een morele paniek die door onze digitale snelwegen raast. De bron van al deze ophef? Een paar pubers hebben in de blokkerige zandbak van Roblox Kamp Westerbork nagebouwd, en – hou je vast – je kunt er kampbewaker spelen. De verontwaardiging is voelbaar, de Kamervragen worden voorbereid en de experts in “mediawijsheid” struikelen over elkaar heen om te duiden hoe problematisch dit wel niet is.

Begrijp me niet verkeerd. Het is natuurlijk puberale wansmaak en getuigt van een afwezig moraal kompas bij de makers. Een historisch trauma, verpakt als een computerspel, is per definitie smakeloos. Dat wil niet zeggen dat het niet mag. De reflexmatige roep om een verbod, om méér controle, méér regels en méér digitale watten om onze jeugd in te wikkelen, is pas écht het probleem. We zijn zo bezeten door het idee dat onze kinderen moeten opgroeien in een volledig gesteriliseerde, veilige bubbel, dat we vergeten dat de wereld buiten die bubbel dat nu eenmaal niet is.

Decennialang proberen we met de beste bedoelingen de jeugd over de Tweede Wereldoorlog te onderwijzen. We slepen ze naar musea, laten ze stoffige boeken lezen en tonen ze zwart-wit documentaires. Het resultaat? Een generatie die de Holocaust ziet als een abstract, ver-van-mijn-bed-verhaal. En nu, eindelijk, is er een medium dat ze wél omarmen.

In plaats van passief te consumeren, nemen ze actief deel. Ze ervaren, zij het op een onrealistische manier, de mechanismen van macht en onderdrukking. Is het spelen van een kampbewaker in een computerspel niet een veel directere (en daardoor afschrikwekkendere) les over de banaliteit van het kwaad dan het zoveelste hoofdstuk in een geschiedenisboek?

De betutteling moet stoppen. Als we dit verbieden, waar trekken we dan de grens? Moet Grand Theft Auto uit de schappen omdat je er virtuele voetgangers kunt aanrijden? Moeten we de geschiedenis van het Romeinse Rijk censureren omdat de gladiatorengevechten inhumaan waren? Moeten we het sprookje van Hans en Grietje verbieden omdat het heksenverbranding normaliseert?

De nuance

Goed, laten we eerlijk zijn. Niemand pleit ervoor om "kampbewakertje spelen" op te nemen in het lespakket. Het is een ondoordachte, waarschijnlijk door verveelde tieners gemaakte creatie die de plank volledig misslaat. Het is geen educatieve tool, maar een spelletje. Een symptoom van een generatie die opgroeit in een digitale wereld waar alle grenzen van smaak, moraal en fatsoen constant worden opgezocht en overschreden.

De oplossing is niet om Roblox te dwingen een nog groter leger aan content-moderatoren in te zetten om elke misplaatste pixel te verwijderen. De oplossing is om met je kind te praten. Vraag waarom ze dit spelen. Leg uit wat er vroeger, in real life, écht gebeurd is. Gebruik deze smakeloze uitwas als een ‘teachable moment’. Leer ze mediawijsheid, leer ze context, leer ze empathie.

Want de waarheid is: je kunt het internet niet censureren. Je kunt je kind niet voor altijd beschermen tegen de lelijke, rare en verwarrende kanten van de wereld. Wat je wél kunt doen, is ze de tools geven om ermee om te gaan.

Maar ja, praten is natuurlijk veel moeilijker dan moord en brand schreeuwen en om een verbod roepen. Ik hoor de kamervragen al komen: “Laten we voor de zekerheid het internet maar helemaal uitzetten. Je weet maar nooit welk verkeerd blokje ze nu weer oppakken.”